Pervazivni razvojni poremećaji
Pervazivni razvojni poremećaji predstavljaju grupu neuropsihijatrijskih poremećaja koji se javljaju u detinjstvu. Odnosno, prvi simptomi se ispoljavaju do 5. godine života. Karakteriše ih usporenje i devijacija u oblasti socijalnog i kognitivnog razvoja, naročito u oblasti razvoja govora i jezika.
Prvi put se pojavljaju pod objedinjenim nazivom u klasifikaciji Dijagnostičkog i statističkog priručnika za mentalne poremećaje 1980. godine.
Koji su najpoznatiji pervazivni razvojni poremećaji otkriva vam psihološko savetovalište Sana.
Autizam
Prema definiciji autizam je „razvojno organsko oštećenje mozga koje se manifestuje nemogućnošću razvoja jezika i ostalih oblika društvene komunikacije“.
Kada su u pitanju pervazivni razvojni poremećaji, autizam je najviše istraživan, ali tačan uzrok još uvek nije otkriven, te se smatra da ga izaziva više faktora.
Iako nije utvđen gen koji pokreće poremećaj, genetika ima važnu ulogu. Što znači da u pojedinim porodicima postoji obrazac javljanja.
U izazivače problema ubrajaju se i medicinski problemi, komplikacije u toku trudnoće i na porođaju, kao i toksično okruženje i izloženost hemikalijama.
S obzirom da postoje oštećenja u socijalnoj interakciji autistične osobe ne ostvaraju kontakt očima tokom razgovora sa drugima. Takođe, ispoljavaju određenu netipičnu gestikulaciju, izraze lica, položaj tela. Nisu u mogućnosti da se dublje povežu sa ljudima, te nemaju potrebu da sa njima dele radost i tugu.
U autizmu izražena su i oštećenja u komunikaciji koja se manifestuju kašnjenjem, pa i potpunim izostankom razvoja govora.
Repetitivni i stereotipni modeli ponašanja se prepoznaju kratkim ili preteranim interesovanjem na određene aktivnosti ili sadržaje, neobičnim igranjem sa igračkama, netipičnom vezanošću za predmete, ali i repetitivnim motornim pokretima poput uvrtanja ruku, prstiju ili ljuljanja.
Ove simptome prate nagle promene raspoloženja, povišena ili snižena osetljivost na zvuk, svetlost i dodir, hiperaktivnost ili pasivnost.
Pervazivni razvojni poremećaji koji se mogu javiti nakon 5. godine
Aspergerov sindrom predstavlja kompleksni poremećaj koji se ispoljava poteškoćama u društvenoj interakciji i ograničenim, stereotipnim interesima i aktivnostima. Za razliku od autizma nema zastoja u komunikativnom i kognitivnom razvoju.
Deca sa Aspergerovim sindromom, zapravo, su na prvi pogled, ista kao i svi mališani u tom uzrastu. Ona nisu povučena u društvu, već rado prilaze drugima. Međutim, primetna je smanjena empatija. Čak i kada s godinama nauče kako da reaguju u određenim situacijama, neće moći da shvate zašto je neko uznemiren ili tužan.
Nedostatak saosećanja, ali i abnormalna neverbalna komunikacija koja se manifestuje čudnim izrazima lica, neprirodnim pozama i ponavljanjem pokreta, utiče na održavanje prijateljstva.
Iko se govor razvija bez kašnjenja, on je „formalan“, sa sintaksičkim nedoslednostima, a teme pričanja su neobične. Kako mozak „Aspergera” obrađuje mnogo veću količinu informacija iz spoljašnje sredine nego drugih ljudi, reagovanje je netipično, a u većini slučajeva drže se ustaljenje dnevne rutine.
Osobe koje pate od ovog pervazivnog razvojnog poremećaja često su natprosečne inteligencije, ali im je sfera interesovanja sužena.
Tačan uzrok nastanka nije otkriven, te se kao i kod autizma smatra da je za njega zaslužna genetika i spoljašnji faktori, posebno oni kojima je beba izložena u trudnoći.
Retov sindrom
Retov sindrom je težak oblik pervazivnog razvojnog poremećaja, koji se javlja kod devojčica.
Prepoznatljivi simptom jeste tzv. „pokreti pranja ruku”. On se manifestuje spajanjem šaka uz pokrete gnječenja, ceđenja i preplitanja prstiju koji su slični kao pri pranju. Stečene kognitivne sposobnosti i govor propadaju, a hod postaje nesiguran i teturav. Česti su i epileptični napadi, kao i problemi sa disanjem.
Osobe sa Retovim sindromom imaju dobar apetit, ali su veoma mršave. Dok se tokom razvoja javljaju i deformiteti stopala i kičme, te su invalidiska kolica neophodna. Nažalost, ne dožive punu starost, već ranije umiru.
Pervazivni razvojni poremećaji nisu izlečivi, ali odgovarajući lekovi i kognitivno bihejvioralna terapija mogu da obezbede kvalitetan život.
Ukoliko ste uočili nedoslednosti u razvoju vaašeg mališana potražite pomoć u psihološkom savetovalištu Sana.
Pročitaj Više
Aspergerov sindrom – Kako da ga prepoznate kod deteta?
Aspergerov sindrom predstavlja neurobiološki poremećaj iz autističkog spektra.
Naziv je dobio po bečkom pedijatru Hansu Aspergeru, koji je 1944. godine opisao ponašanje četvorice dečaka sa normalnom inteligencijom i jezičkim razvojem, ali im je nedostajala veština neverbalne komunikacije, nisu pokazivali empatiju i fizički su bili nespretni. Odnosno, imali su ponašanje nalik autističnom. Zbog toga je Asperger svoje otkriće nazvao “autističkom psihopatijom”. Kao njegovu glavnu karakteristiku naveo je društvenu izolaciju, pri čemu je smatrao da se može javiti kod ljudi svih nivoa inteligencije, uključujući i one s mentalnom retardacijom. Međutim, to se u kasnijim istraživanjima pokazalo pogrešnim.
S obzirom da je Asperger svoj rad objavio u nemačkim časopisima tokom Drugog svetskog rata nije dobio šire značanje. Tek 1981. godine, zahvaljujući engleskoj lekarki Lorni Wing, poremećaj je privukao pažnju naučnika. Deset godina kasnije Uta Frith prevela je Aspergerov rad na engleski jezik, a već naredne je postao odvojeno oboljenje.
Pedeset godina od otkrića Aspergerov sindrom je ušao u zvaničnu ICD i DSM klasifikaciju, ali su još uvek ostala nerazjašnjena pojedina pitanja.
Zašto nastaje Aspergerov sindrom?
Tačan uzrok nastanka Aspergerovog sindroma nije otkriven. Smatra se da genetika igra ključnu ulogu. Naime, postoji veći rizik od oboljevanja kod osoba čiji stariji članovi porodice pokazuju simptome slične autizmu, ali u puno blažem obliku. Obično su to problemi sa čitanjem, izražavanjem i socijalizacijom.
Iako je nasledna komponenta potvrđena, specifični gen koji izaziva poremećaj nije utvđen. Zato se nove studije fokusiraju na grupi gena čije varijacije pojedine osobe čine podložnim raznim oblicima autizma. Drugi, pak, radovi pokazuju da varijacija gena nije dovoljna, već je značajan i uticaj spoljašnjih faktora, kojima su bebe bile izložene pre rođenja.
Bez obzira što uzročnik nije pronađen sa sigurnošću se zna da postoje abnormalnosti u mozgu koje pokazuju određene strukturalne i funkcionalne razlike u odnosu na ostalu decu.
Koji su najčešći simptomi Aspergerovog sindroma?
Simptomi Aspergerovog sindroma se javljaju u ranom detinjstvu. Mada se on češće dijagnostifikuje u kasnijim godinama.
Nemogućnost deteta da uspostavi kontakt očima tokom razgovara je jasni znak ovog poremećaja. I dok ga jedna grupa stručnjaka tumači nerazumevanjem značaja gledanja u oči pri komunikaciji, drugi smatraju da je u pitanju manjak samopouzdanja.
Smanjena empatija je drugi karakteristični simptom. Vremenom, deca će naučiti kako da reaguju u pojedinim situacijama, ali i dalje ne mogu da shvate zašto je neko uznemiren ili tužan.
Aspergerov sindrom prate i problemi u sklapanju prijateljstva. Usled smanjenih društvenih veština teško se povezuju sa vršnjacima. Tome doprinosi i abnormalna neverbalna komunikacija koja se manifestuje čudnim izrazima lica, neprirodnim pozama i ponavljanjem pokreta.
Osobe sa ovim poremećajem imaju suženu sferu zanimanja, dok svet oko sebe često pokušavaju da razumeju kroz obrasce i šablone koji su im prepoznatljivi. Prisutne su i slabije motorne funkcije.
Da li se Aspergerov sindrom leči?
Za Aspergerov sindrom, kao i za druge oblike autizma, lek ne postoji. Ipak, uz pravovremenu dijagnostiku život sa ovim poremećajem može se odvijati normalno.
Lečenje obuhvata niz tretmana među kojima je najznačajnija kognitivno bihejvioralna terapija. Trening socijalnih veština uči decu da komuniciraju sa svojim vršnjacima, a govorno jezička terapija da poboljšaju veštinu komunikacije.
Ukoliko se javila depresija ili anksioznost primenjuju se i medikamenti, dok je kod dece sa motornim problemima obavezna fizikalna terapija.
Ako sumnjate da vaše dete ima Aspergerov sindrom potražite pomoć u psihološkom savetovalištu Sana.
Pročitaj Više